امروزه مفاهیمی همچون مالکیت و تصرف در روابط اجتماعی مورد شناسایی قرار گرفته و قانونگذار به تبع شارع بر رعایت حق مالکیت افراد تاکید داشته است. مبنای دعاوی تصرف عدوانی جلوگیری از احقاق حق شخصی جهت حفظ نظم جامعه می‌باشد و یکی از تمهیدات قانونی که در جهت حفظ و حمایت از اموال به شمار می‌رود، پیش‌بینی طرح دعاوی رفع تصرف عدوانی حقوقی و کیفری در محاکم دادگستری است.
✅ دعوای حقوقی رفع تصرف عدوانی
دعوای تصرف عدوانی عبارت است از: ادعای متصرف سابق مبنی براین که دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می نماید.
در دعاوی تصرف عدوانی، ممانعت از حق و مزاحمت، خواهان باید ثابت نماید که موضوع دعوا حسب مورد، قبل از خارج شدن ملک از تصرف وی و یا قبل از ممانعت و یا مزاحمت در تصرف و یا مورد استفاده او بوده و بدون رضایت او و یا به غیر وسیله قانونی از تصرف وی خارج شده است
✅ دعوای کیفری رفع تصرف عدوانی
جرم تصرف عدوانی از جمله جرایم علی اموال و مالکیت است که موضوع آن مال غیر منقول متعلق به دیگری است. قانونگذار در قانون مجازات اسلامی، جرم تصرف عدوانی را پیش بینی نموده و بیان می دارد در صورت اجتماع عناصر سه-گانه جرم، مرتکب به مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم می شود.
همان گونه که بیان گردید یکی از دعاوی مهمی که امروزه در رابطه با اموال غیر منقول در دادگاه های حقوقی در جریان است ، دعوای رفع تصرف عدوانی است. دعوای رفع تصرف عدوانی در کنار دعوای رفع ممانعت از حق و دعوای رفع مزاحمت از جمله انواع دعاوی تصرف هستند . دعوای مذکور می تواند به دو شکل تصرف عدوانی حقوقی و تصرف عدوانی کیفری انجام شود؛ اما شرایط طرح این دو نوع دعوا با هم متفاوت اند و هرکدام از آنها شرایط اقامه و مرجع صالح متفاوتی جهت رسیدگی دارند .
