اراضی ملی به زمین‌هایی اطلاق می‌گردد که معمولاً بیرون از مناطق شهری قرار گرفته‌اند و هیچگونه دخل و تصرف انسانی در آن صورت نگرفته و شکل و فرم ابتدایی و طبیعی این اراضی، حفظ شده و تحت تصرف منابع طبیعی و دولت قرار دارند. در رابطه با اراضی ملی شده بایستی گفت هیچ شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی نمی‌تواند در رابطه با آن ادعای مالکیت و تصرف خود را مطرح کند.
علاوه بر اصل ۴۵ قانون اساسی مصوب سال 1358 با اصلاحات سال 1368 ، قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع مصوب سال ۱۳۴۶ ، قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور مصوب سال ۱۳۷۱ و ماده واحده تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع اجرای ماده ۵۶ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع مصوب سال ۱۳۶۷ بعنوان مستندات قانون تشخیص اراضی ملی ایران شناخته می‌شوند.
یکی از معیارهای مهم برای تشخیص اراضی عادی از اراضی ملی این است که ثابت شود که در زمین مورد نظر کشاورزی یا باغبانی صورت گرفته است. همچنین اگر زمین در محدوده روستا یا در مجاورت چاه آب، قنات یا رودخانه قرار داشته باشد از نشانه‌های اراضی عادی است. وانگهی اگر زمین دارای شیب زیاد نباشد اماره‌ای بر ملی نبودن آن است؛ زیرا زمین‌های دارای شیب تند و زیاد برای کشاورزی مناسب نیستند و از این رو جزء اراضی ملی شده به حساب می‌آیند.
هرگونه دستکاری و دخالت دست انسان و انجام فعالیت‌های ساخت و ساز در زمین مورد نظر مطرح گردد مانند وجود طویله، خرمنگاه، خانه و باغ در زمین نشان‌دهنده تصرف آن می‌باشد و در نتیجه دال بر ملی نبودن آن است. همچنین اگر ثابت گردد که زمین مورد نظر قابل کشت است و امکان آبیاری آن وجود دارد و اینکه اگر زمین بصورت کرت‌بندی و تقسیم‌بندی شده باشد می‌تواند بعنوان دلیلی مبنی بر احیای آن شناخته شود و در نتیجه جزء اراضی عادی محسوب می‌شود.
اگر مسیر رفت و برگشت قدیمی در زمین مشخص شده باشد بدین معناست که جزء اراضی ملی نیست. لازم به ذکر است که اگر زمین مورد نظر در نقشه‌های هوایی به رنگ زرد ترسیم شده باشد به معنای کشاورزی بودن آن است؛ زیرا رنگ زرد نشان‌دهنده اراضی کشاورزی و زراعی می‌باشد.
آیا وجود درختان میوه و جوی آب دلیل بر ملی نبودن زمین است؟ بله؛ در صورتی که در زمین مورد نظر در طی سالیان متوالی، درختان میوه وجود داشته باشد و مضافاً بر اینکه وجود جوی‌های قدیمی و جدید در زمین و قرار گرفتن زمین در مسیر آب از جمله دلایل اراضی عادی است.
