سامانه صدور یکپارچه دسته چک(به اختصار سامانه صیاد) که در قانون جدید صدور چک قرار گرفته باعث شده که با ثبت چک در سامانه بانک مرکزی و استعلام از اعتبار و سوابق صادرکننده چک، وصول چک در زمان سررسید به آسانی صورت گیرد و از بسیاری از کلاهبرداریها و سایر جرایم جلوگیری شود.
اولین و مهمترین مشکلی که اینگونه چکها دارند این است که فاقد وصف تجاری هستند و شخص زمانی که به دادگاه مراجعه میکند مقام قضایی این چک را فقط بعنوان یک رسید عادی در نظر میگیرد و برای محکومیت صادرکننده باید دلایل محکمی وجود داشته باشد. اگر چک در سامانه ثبت شود شخص میتواند در مهلت حدود 1 ماه برای آن اجرائیه بگیرد اما در صورتی که چک در سامانه ثبت نشده مانند یک پرونده عادی میباشد و ممکن است چندین ماه یا 1 سال طول بکشد. بنابراین اکیداً توصیه میشود که حتماً در هنگام دریافت چک صیادی، از صادرکننده درخواست ثبت چک در سامانه شود.
اگر چک صیادی به دلیل کسری موجودی، مواجه با گواهی عدم پرداخت شود برای رفع سوء اثر کردن بایستی مبلغ کسری در حساب صادرکننده با رضایت شخصی در بانک به مدت حداکثر تا 1 سال مسدود شود تا از چک برگشت خورده رفع سوء اثر شود و این در حالی است که در گذشته مبلغ کامل چک مسدود میشد.
در مواقعی چک صیادی بعنوان ضمانت صادر میشود. بایستی توجه شود صدور چک بدون تاریخ و مبلغ و در وجه حامل ممکن نیست و کارسازی نمیشود. بنابراین در سامانه صیاد، چک باید با مشخصات کامل ثبت شود. اگر در متن چک قید شود بابت ضمانت است باعث عدم وصول آن نمیشود. به همین موجب لازم است که حتماً در یک قرارداد یا صورتجلسه که ترجیحاً در دفتر اسناد رسمی تنظیم شده به مشخصات چک و موضوع ضمانت بودن آن اشاره شود. در نهایت به ضمانت اجرای کیفری چک صیادی که خیانت در امانت است اشاره شود تا مانع وصول آن بدون دلیل موجه شود.
به موجب شناسه یکتای چک، اعتبارسنجی و استعلام چک صیادی صورت میگیرد. اولاً استعلام چک از طریق سامانه بانک مرکزی به آدرس CBI.ir/estelamsayad صورت میگیرد. دوماً میتوان با ارسال شناسه یکتا چک صیادی از طریق پیامک به شماره 701701 از چک استعلام گرفت. سوماً میتوان از طریق اپلیکشینهای در این خصوص مانند آپ در جهت اعتبارسنجی چکهای صیادی استفاده کرد. بعد از اعتبارسنجی و اطمینان از اینکه صادرکننده، چک برگشتی ندارد از صادرکننده خواسته شود که چک در سامانه ثبت شود و قبل از ثبت چک از دریافت چک خودداری به عمل آید. توجه شود اطلاعات فیزیک چک با اطلاعات سامانه مطابقت داده شود.
مطابق ماده 23 اصلاحی قانون صدور چک زمانی که چکهای صیادی به اجرا گذاشته میشوند نمیتوان همزمان خسارت تأخیر تأدیه آن چک را مطالبه کرد و نیاز به ثبت دادخواست جداگانه است. همچنین مطابق ماده 13 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب سال 1379 و همچنین رأی وحدت رویه شماره 688 سال 1385 بایستی دعوا را در دادگاه محل اقامت خوانده یا محل استقرار بانک محالعلیه(بانک صادرکننده) طرح شود. در نتیجه دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اجرائیه را داشته است دعوای خسارت تأخیر تأدیه را نیز مورد رسیدگی قرار میدهد.
آیا انتقال چک صیادی ممکن است؟ بله؛ برای انتقال چک صیادی بایستی از طریق سامانه صیاد اقدام شود و خارج از این سامانه، انتقال چک قانونی نیست.