قانون گذار در ذیل ماده502قانون آیین دادرسی کیفری درجرایم تعزیری که امیدی به بهبودی بیمار نباشدقاضی اجرارا موظف کرده است که پرونده رابرای تبدیل مجازات مناسب دیگربادرنظرگرفتن نوع بیماری ومجازات،به مرجع صادرکننده رأی قطعی ارسال کند.باتوجه به ذیل این ماده به نظر می رسد که مجازات جدید تحت هیچ شرایطی نبایدشدیدترازمجازات اولیه باشدولواینکه اجرای مجازات اشد امکان پذیر باشد.
مؤیداین نظر،نظریه اداره حقوقی قوه قضاییه به شماره7/94/1585مورخ1393/06/18می باشدکه بیان داشته است:
«مقررات ماده502ق.آ.د.ک درباره تجویز تبدیل مجازات محکوم علیه به مجازات مناسب دیگرتحت شرایط مقرردراین ماده تأسیس خاصی است که متفاوت از نهادهای ارفاقی نظیر تخفیف درمجازات ویا تعلیق اجرای آن می باشد ودادگاه درصورت احرازشرایط مذکورباید مجازات مندرج درحکم قطعی را به گونه ای که نسبت به شرایط محکوم علیه وقابلیت تحمل وی مناسب تشخیص می گرددبه مجازات دیگری تبدیل نمایدودرهرصورت مجازات جدیدنبایدنسبت به مجازات سابق با لحاظ معیارهایی مانند درجه بندی مجازات های مذکوردرماده19انون مجازات اسلامی ونیزمعیارهای موجوددر ماده128این قانون وهمچپنین مواد516و529قانون آیین دادرسی کیفری شدیدترباشد.»
هرچندکه صدر ماده502ق.آ.د.ک مربوط به مطلق مجازات هایی است که شروع به اجرا نشده انداعم ازتعزیری وحدی واعم ازحبس وشلاق و...وماده522 این قانون مربوط به محکوم علیهی است که حبس آن شروع به اجراشده باشد،لکن حکم مقرردرذیل ماده502حکمی است کلی ومربوط به همه محکومان می شوداعم از اینکه اجرای مجازات شروع شده باشد یاشروع نشده باشدومؤید این مطلب آن است که شروع به اجرا یاعدم شروع به اجرانمی تواند حکم ارفاقی که قانون گذاردرمبحث کلیات اجرا برای محکومان مانعیت ایجادکندوموضوعیتی درخصوص اجرای ذیل ماده502نسبت به افرادی که اجرای مجازات ایشان شروع نشده است وجود ندارد.
به عبارت دیگر،باتوجه به اینکه ملاک درتبدیل مجازات،عدم امکان اجرای مجازات قضایی است این ملاک،هم درابتدا وجوددارد وهم درادامه.
همچنین تبصره ذیل ماده502صراحتا اشاره به مطلب فوق داردکه هرگاه درحین اجرای مجازات بیماری حادث شودوامیدی به بهبودی بیمار نباشد مقررات ذیل ماده502قانون آیین دادرسی کیفری درخصوص این دسته از افراد نیز اجرا خواهد شد.
(برگرفته از کتاب اجرای احکام کیفری تألیف احمدرضاعابدی)
