قانون مجازات اسلامی که برگرفته از فقه است در رابطه با ریختن خون به حق توسط مردم عادی جامعه، مبحثی را تحت عنوان مهدورالدم به میان کشیده است. زمانی که شخصی هدر رفتن خون او به موجب اسباب بر شمرده در قانون جایز باشد و یا به عبارت دیگر قتل او مباح باشد قانونگذار از عبارت مهدورالدم استفاده کرده است.
هنگامی که خون کسی مورد حمایت قانون باشد محقون‌الدم گفته می‌شود. بنابراین اگر کسی شخص محقون‌الدم را به قتل برساند به مجازات قصاص محکوم خواهد شد مانند زمانی که شخص بی‌گناهی توسط یک فرد جانی به قتل برسد.
در جامعه مدرن امروزی اجرای مجازات از جمله سلب حیات، بطور قانونی و توسط مأمورین اجرای احکام به عمل می‌آید و افراد عامه جامعه حق ندارند شخصاً و بدون هیچ حکمی اقدام به اجرای مجازات کنند؛ چه آن که اگر بدین شکل باشد جامعه دچار هرج و مرج خواهد شد مگر استثنائاتی که قانونگذار بیان کرده است که مقررات مهدورالدم در زمره این استثنائات است.
زمانی که شخص مهدورالدم فقط نسبت به شخص خاصی ریختن او جایز باشد مهدورالدم نسبی گفته می‌شود. زمانی که زن شوهردار با مرد بیگانه در حال نزدیکی باشد و در این حین شوهر زن وارد شود و آنها را در حالت نزدیکی ببیند شوهر زانیه حق دارد در همان لحظه(و نه در لحظات بعدی) جان هر دو را بستاند و در اصطلاح مرد زانی و زن زانیه مهدورالدم نسبی هستند. در این خصوص قانونگذار هیچگونه مجازاتی(حد، تعزیری و دیه) برای شوهر قرار نداده است. البته باید توجه داشت که زن در این رابطه باید اختیار داشته باشد و اگر به اجبار تن به رابطه داده باشد مهدورالدم محسوب نخواهد شد.
هنگامی که تمام افراد جامعه حق ریختن خون شخص مهدورالدم را داشته باشند مهدورالدم مطلق گفته می‌شود مانند اینکه کسی به پیامبر و خاندان مطهرش توهین و فحاشی کرده باشد.
در رابطه با مقررات مهدورالدم قانونگذار با احتیاط احکام را بیان کرده است. گاهی موارد اگر با توجه به اینکه فرد مهدورالدم است اما او کشته شود قاتل به دیه و مجازات تعزیری محکوم خواهد شد مانند زمانی که اولیای دم مقتول بدون صدور حکم و اجرای حکم توسط مأمور مخصوصه، خود اقدام به قتل قاتل کنند که در این صورت به حبس تعزیری محکوم خواهند شد.
اگر شخصی به گمان این که فرد مقتول مهدورالدم است اما در واقع نبوده است چه مجازاتی برای وی می‌باشد؟ در صورت اثبات اشتباه در مهدورالدم بودن، قتل عمد به قتل شبه عمد تبدیل می‌شود و شخص قاتل قصاص نخواهد شد.
