یکی از آثار عقد نکاح (موقت یا دائم) صحیح، تحقق مهریه بر ذمه زوج می‌باشد که به‌محض انعقاد نکاح، زن مالک آن می‌گردد. در بعضی اوقات زن پس از اقدام به بخشیدن مهریه، پشیمان گشته و قصد رجوع از بخشش مهریه را دارد. حال در این شرایط این سؤال پیش می‌آید که آیا رجوع از مهریه بخشیده شده امکان دارد؟ بخشیدن مهریه به اشکال مختلف انجام می‌گیرد؛ ولی تنها زن در صورتی مهریه بخشیده شده را می‌توان گرفت که بخشش مهریه در قالب هبه صورت‌گرفته باشد. در این مقاله به‌اختصار در مورد این سؤال پاسخ خواهیم داد که آیا رجوع از بخشش مهریه امکان دارد؟ نحوه رجوع از مهریه چگونه خواهد بود.
رجوع از بخشش مهریه به چه معناست؟
همان‌طور که در مطلب فوق بیان شد زن مالک مهریه بوده و حق دارد هرگونه اقدامی در رابطه مهریه انجام دهد. یکی از اقداماتی که اغلب در ابتدای زندگی در مورد مهریه انجام می‌گیرد بذل مهریه توسط زوجه می‌باشد که با به‌وجودآمدن اختلافات و مشکلات بعدی و طلاق خانم‌ها از این بذل مهریه پشیمان شده و درصدد رجوع از مهریه بخشیده شده و مطالبه آن می‌آیند.
امکان رجوع از بخشش مهریه وجود دارد؟
برای پاسخ به این سؤال مهم ابتدا باید بدانیم نحوه بخشیدن مهریه توسط زن به چه صورت بوده تا سپس بررسی کنیم که آیا بذل مهریه قابل رجوع است یا نه.
انواع روش‌های بخشش مهریه و امکان رجوع در هر مورد
بخشش مهریه از روش اقرار به وصول مهریه
در صورتی است که زن به دفترخانه اسناد رسمی مراجعه می‌نماید و با رضایت کامل و آگاهی، تمام یا بخشی از مهریه را در قالب سند اقرارنامه‌ای می‌بخشد و اعلام می‌نماید در آینده نسبت به آن ادعایی ندارد.
این اقرار اغلب می‌تواند به‌صورت واقعی یا صوری باشد؛ اما بر اساس ماده 70 قانون ثبت درصورتی‌که زن اثبات کند که اقرارش در آن شرایط فاسد بوده و هیچ‌گونه پولی ردوبدل نشده و از مرد مهریه را دریافت نکرده می‌تواند از طریق دادگاه از بخشش مهریه خود رجوع نماید.
باید در نظر داشت که اثبات صوری بودن اقرار به وصول مهریه کار آسانی نیست و بسیار سخت می‌باشد و در این شرایط بهتر است که از بهترین وکیل طلاق در قم کمک بگیرید تا این ادعا را اثبات کنید و مجدد به مهریه بخشیده شده رجوع کنید
بخشیدن مهریه از طریق ابراء ذمه زوج
ابراء یک عمل حقوقی است که در آن طلبکار با میل و رضایت خود از حقش که در ذمه دیگری است گذشت کند. درصورتی‌که زن بخواهد ذمه زوج را از پرداخت مهریه ابراء کند باید به یکی از دفترخانه‌های اسناد رسمی مراجعه نموده و سند ابراء ذمه شوهر از پرداخت مهریه را امضا نماید. پس از امضا سند ابراء مهریه، شوهر دیگر دینی از بابت پرداخت مهریه به زن ندارد.
درصورتی‌که زن به‌صورت ابراء مهریه، اقدام به بخشش مهریه زوج کند، دیگر امکان رجوع از بخشش مهریه ندارد و مرد نیز دیگر دینی بابت مهریه ندارد. ابراء مهریه یکی عمل حقوقی و جزء ایقاعات محسوب می‌شود که به‌صورت یک‌جانبه اتفاق می‌افتد و نیازی به موافقت مرد ندارد.
رجوع از بخشش مهریه به روش هبه
هبه، یکی دیگر از انواع بخشش مهریه توسط زوجه است که در قالب عقد هبه صورت می‌گیرد و بر اساس آن زن مهریه خود را با ذکر الفاظی به شوهر می‌بخشد. درصورتی‌که زن از هبه مهریه پشیمان گردد و قصد رجوع از هبه مهریه را داشته باشد باید به موارد زیر دقت کافی را داشته باشد:
هبه غیر معوض
ü یکی از انواع هبه، هبه غیرمعوض مهریه است که در آن زن بدون دریافت وجه و بصورت رایگان مهریه را به همسر خود می بخشد.در هبه غیرمعوض، قبول آقا شرط است و می تواند هبه را بپذیرد.
هبه معوض
نوع دیگر هبه، هبه معوض مهریه است.در هبه معوض، امکان دارد هبه در ازای انجام یک شرط توسط شوهر محقق شود بطور مثال، زن شرط کند که در صورت دریافت حضانت دایمی فرزندان ،مهریه را به شوهر هبه می کند یا اینکه زن اعلام کند در صورت دریافت مالی، مهریه را به شوهر خود هبه می کند.نکته حائز اهمیت در هبه معوض این است که شرط تعیین شده باید انجام شود تا هبه محقق گردد.در فروض فوق اگر شوهر همسر خود را طلاق ندهد یا حضانت فرزندان را به خانم اعطاء نکند، زن می تواند از هبه رجوع و مهریه را مطالبه کند.
در چه مواردی نمی توان از هبه رجوع نمود؟
علیرغم اینکه بر اساس قانون مدنی، رجوع از هبه امکانپذیر است، اما در ماده ۸۰۳ قانون مدنی مواردی هم پیش بینی شده است که در صورت وجود آن، واهب یا هبه کننده دیگر نمی تواند از هبه رجوع کند و آن را پس بگیرد.
بر اساس این ماده، عدم امکان رجوع از هبه شامل موارد ذیل است:
· در صورتی که عین موهوبه (یعنی مالی که هبه شده است) از بین رفته باشد، دیگر نمی توان از عقد هبه رجوع کرد.
· در صورتی که متهب (گیرنده هبه) پدر، مادر یا اولاد واهب باشند نمی توان از هبه رجوع کرد.
· در صورتی که هبه از نوع هبه معوض بوده باشد و عوض هبه هم دریافت شده باشد.
· در صورتی که مال هدیه شده از ملکیت هبه گیرنده خارج شده باشد و به دیگری تعلق گرفته باشد، دیگر نمی توان هبه را پس گرفت.
· در صورتی هم که در مال هبه شده تغییراتی حاصل شده باشد، دیگر نمی توان از هبه رجوع نمود.
اگر هیچ کدام از این موارد در خصوص مال هبه شده وجود نداشته باشد، می توان از هبه رجوع کرد.
امکان رجوع از بخشش مهریه در قالب صلح(صلح مهریه)
بر اساس ماده ۷۶۰ قانون مدنی: صلح عقد لازم است اگر چه در مقام عقود جایزه واقع شده باشد و بر هم نمی خورد مگر در موارد فسخ به خیار یا اقاله. بنابراین بخشش مهریه از این راه قابل رجوع نخواهد بود.
امکان رجوع از بذل مهریه
در طلاق توافقی که به صورت طلاق خلع یا مبارات اتفاق می‌افتد، مرد معمولاَ حق طلاق به زن می دهد که زوجه مهریه را به شوهر بذل کند. رجوع از بخشش مهریه به روش بذل مهریه در مدت عده برای زن وجود دارد.
در این شرایط اگر زن به مهریه بذل شده خود رجوع کند، مرد نیز حق رجوع به طلاق را دارد؛ حتی اگر طلاق از نوع بائن باشد و در این حالت طلاق به طلاق رجعی تبدیل خواهد شد. پیشنهاد می شود که در این نوع طلاق شماره وکیل طلاق توافقی را گرفته و با مراجعه به او سعی کنید از اثرات منفی رجوع به مهریه یا طلاق توافقی کم کنید.
· در چه صورتی زن حق رجوع به مهریه بخشید شده را ندارد؟
· در صورتی که زن اقرار به وصول دریافت مهریه از جانب شوهر نماید.
· درصورتی‌که زن ابراء مهریه نماید.
· درصورتی‌که زن عقد هبه مهریه را قبول کند.
· درصورتی‌که هبه مهریه از جانب زن صورت‌گرفته باشد و مهریه زن به نحو طلب باشد.
· درصورتی‌که شوهر فوت کند، امکان رجوع از بخشش مهریه وجود ندارد.
· درصورتی‌که بخشش مهریه از نوع صلح مهریه باشد، امکان رجوع نیست.
سخن نهایی:
رجوع از مهریه در هرکدام از روش‌های بخشیدن مهریه شرایط و آثار متفاوتی دارد که ما آن‌ها را بررسی نمودیم. بهتر است در هنگام بخشش مهریه و چه در هنگام رجوع از بخشش آن، باید یک وکیل خانواده مشورت نمایید تا هیچ ایرادی به آن وارد نشود.
