صلح عمری چیست؟
ﯾﮑﯽ از اﺳﻨﺎد ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪ و ﮐﺎرآﻣﺪ «ﺳﻨﺪ ﺻﻠﺢ ﻋﻤﺮی» اﺳﺖ ﮐﻪ در دﻓﺎﺗﺮ اﺳﻨﺎد رﺳﻤﯽ رواج دارد.
صلح عمری در قوانین حقوقی به معنای قرارداد و عقدی است که فرد اموال یا مال خود را به اشخاصی چون همسر و فرزند یا غیره صلح می‌نماید.
ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ توافق، ﻣﺎﻟﮏ اﻣﻮال ﻏﯿﺮﻣﻨﻘﻮل ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺷﺎﻣﻞ آﭘﺎرﺗﻤﺎن، ﺧﺎﻧﻪ، زﻣﯿﻦ و ﺑﺎغ اﺳﺖ، ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ دﻓﺘﺮ اﺳﻨﺎد رﺳﻤﯽ، اﺧﺘﯿﺎر ﻓﺮوش، اﺟﺎره دادن و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﻓﺴﺦ و اﻗﺎﻟﻪ ﺳﻨﺪ ﻣﺬﮐﻮر را ﺗﺎ زﻣﺎن ﺣﯿﺎت ﺑﺮای ﺧﻮد ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و اﺻﻞ ﻣﺎل را ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ و ﯾﺎ اﺷﺨﺎص دﯾﮕﺮ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﺧﻮد اﻧﺘﻘﺎل دﻫﺪ. در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ زﻧﺪه اﺳﺖ، ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ دﺧﺎﻟﺖ و ﻧﻈﺎرت و اﺧﺘﯿﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎل ﺧﻮد را دارد، اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از ﻣﺮﮔﺶ، ﻣﺎﻟﮏ آن ﻣﺎل، ﻓﺮزﻧﺪ ﯾﺎ ﺷﺨﺺ ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ، ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻘﺮرات ارث ﻧﻤﯽﺷﻮد.
تفاوت توافق “صلح عمری” با “وصیت”
نکته مهم در وصیت کردن این است که افراد تنها می‌توانند تا یک سوم اموال خود را برای بعد از فوت وصیت کنند. دو سوم مابقی ارث بر اساس قانون ارث تقسیم می‌شود. به همین دلیل کسانی که مایل‌اند تمام اموال را منتقل کنند باید سند رسمی انتقال تنظیم کنند، اما در توافق صلح عمری، مالک علاوه بر اینکه می‌تواند تمام مال را منتقل کند، ضمن انتقال سند حق استفاده از مال را تا پایان عمر برای خودش در نظر گیرد.
شروط مهم در صلح عمری:
تا هنگامی که فرد مورد نظر(مصالح) در قید حیات است، منافعی که از ملک حاصل می‌شود، متعلق به فرد است.با فوت شخصی که اموال را منتقل کرده است، صلح کامل می‌شود و اموال و املاک متعلق به شخصی می‌شود که اموال به نام وی است. سومین شرط صلح عمری، شرطی است که مربوط به فسخ مادام‌العمر است و می‌توانید آن را ذکر کنید. شرط فسخ مادام‌العمر به این معنی است که می‌توانید در هر زمانی که خواستید صلح را به صورت یک‌طرفه و بدون حضور فرد دوم فسخ کنید.در این توافق تمام منافع حاصل از مال از جمله اجاره و دیگر مزایا به مالک اصلی می‌رسد و هر زمان که بخواهد می‌تواند مال را به نام خود برگرداند. در مورد عقد چنین صلحی، در صورتی که عقد صلح باقی باشد و والد فوت کند، ملک یا مال مورد نظر به صورت قانونی به فرزند منتقل شده و ارثی به دیگر وارثان نخواهد رسید.در صلح عمری سند جدیدی تنظیم نمی‌شود؛ در این حالت از طرف شخص متصالح امکان فروش یا انتقال مال تا زمانی که شخص انتقال‌دهنده زنده باشد، وجود ندارد.در طول استمرار عقد، اگر متصالح مثلا فرزند یا شخص دیگر به تعهدات خود عمل ننماید، مصالح مثلا پدر می‌تواند با مراجعه به دفترخانه محل ثبت سند آن را فسخ و مال مورد نظر را به تملیک خود در بیاورد.
اگر می‌خواهید عقد صلحی بی‌عیب و نقص داشته باشید، باید شروط زیر هنگام عقد قرارداد وجود داشته باشد:
الف) طرفین عاقل و بالغ بوده و قدرت اداره اموال خود را داشته باشند.ب) طرفین انعقاد عقد صلح را بخواهند و از انجام آن راضی باشند.ج) مالی که مورد صلح قرار می‌گیرد از نظر قانون ارزش اقتصادی داشته باشد.
آیا به صلح عمری مالیات تعلق می‌گیرد؟
بر اساس ماده ۱۲۲ قانون مالیات‌های مستقیم، مالیات صلح عمری در تاریخ انتقال منافع باید گرفته شود. یعنی اگر مصالح فوت کند، زمانی که مالکیت ملک به شما منتقل شد، مالیات انتقال مال موردنظر اخذ خواهد شد. به صورت زیر:
ماده ۵۹ ـ نقل و انتقال قطعی املاک به ماخذ ارزش معاملاتی، به نرخ پنج درصد (۵%) و همچنین انتقال حق واگذاری محل به ماخذ وجوه دریافتی مالک یا صاحب حق، به نرخ دو درصد (۲%)، در تاریخ انتقال از طرف مالکان عین یا صاحبان حق مشمول مالیات می‌باشد.
تبصره ۱ ـ در صورتی که در حین تنظیم عقد صلح عمری برای ملک مورد نظر، قیمتی تعیین نشده باشد، قیمت ملک‌های همان ناحیه را برای آن در نظر می‌گیرند.
تبصره ۲ ـ حق واگذاری محل از نظر این قانون عبارت است از: حق کسب یا پیشه، حق تصرف محل یا حقوق ناشی از موقعیت تجاری محل.
